Eth monde d'autis còps

Non i a guaire, que'm tornè trobar un numero especiau dera regretada revista Era Bouts dera Mountanho, titolat lo libe d'or de 1989. Laguens, que i trobè en particulièr ua pròsa de Raymonde Daffis titolada D'auti còps, que i descrivia era vita en eth son vilatge, Montastruc de Salias, abans la guerra de 1870. Que m'a interessat fòrça, pr'amor que torna balhar ua relativitat a la crisi financièra e economica que vivem ué. Que vo'n balhi era debuta d'aquesta pròsa en grafia modèrna:

N'èran cap arriches eth monde deth nòste vilatge, d'auti còps.

Que vivotejavan coma podian, dab eth çò que's hadian vénguer. Que calia estauviar eth pan. Alavetz, enda dejunar, que hadian hariath o gaudinas. Quauque còps, se hadian pescajons de morisco qu'èra ua hèsta.

Enas pècas que hadian vénguer lin, que s'i convenguian aciu. Un còp ahialath, que les servià enda hèr camisas de tot dia endaths òmes e endaras hemnas, lençòus e cabeçaus.

Eths mès arriches qu'avian quauque vaca. Oh! pòc! eths auti quauque goelha o quauque craba, sense compdar eth pòrc e era poralha.

Dab era lèt deras vacas que hadian eth burri, un o dus còps per setmana. Enda conservà'u, en estiu (n'avian pas cap frigos coma goé) qu'au botavan en ua dorna de tèrra e qu'au portavan ath heresc, en un trauc deth gotèr de Ladin, un endret que non ved ne solei ne lua. tot just un shinhau d'aiga de montanha que hadia tota era annada. Aquiu, cada maison deth quartièr qu'avia era sua plaça entadaera.

Eth diluns, qu'anavan cercar aqueth burri enda anà'u véner a Salias. A pè! Tot eth país que partia, atau, en procession, en arrasonà's enda non trobar eth camin tan long.

Dab era lan dera goelhas que's vestian. Qu'èran eras gojatas qu'avian era carga deth tropèth. Que partian, totas amassa, enda era Roèra, qu'èra d'aqueth temps, ua pelosa. Eras mès desgordidas qu'amassavan, a longor d'annada, eths perrecs de lan qu'eras goelhas dishavan enas arrominguèras e en eths gatèrs. Quan n'avian pro, que la se la hialavan e que se'n brocavan un parelh de baishes. Pensatz, un parelh de baishes! Que n'anavan totas descaussas en eths esclòps! Eths òmes (cauqui uns) , tot eth estiu, descauci, eris tanben.